Giải mã độ chính xác gia công cơ khí

Độ chính xác gia công cơ khí là 1 thuật ngữ được nhiều anh em quan tâm, giá trị của nó đươc biểu đạt thông qua các thông số sai lệch giữa chi tiết gia công và các bản vẽ thiết kế. Khi chế tạo các chi tiết gia công trong quá trình gia công không thể đạt được mức độ chính xác 100%. Vì thế, độ chính xác gia công cơ khí ra đời nhằm đánh giá được năng lực sản xuất cũng như chất lượng sản phẩm của một đơn vị, doanh nghiệp chế tạo.

Để hiểu chi tiết hơn độ chính xác gia công cơ khí là gì và các vấn đề liên quan đến thuật ngữ này, mời bạn đọc theo dõi nội dung ngay dưới đây:

Khái niệm độ chính xác gia công cơ khí 

Khái niệm độ chính xác gia công của chi tiết máy được định nghĩa là mức độ giống nhau về kích thước hình dáng hình học, vị trí tương quan của chi tiết máy được gia công so với chi tiết máy lý tưởng trên bản vẽ thiết kế.

Vốn trong thực tế, không thể chế tạo được chi tiết máy tuyệt đối chính xác, các yếu tố về mặt hình học, kích thước cũng như tính chất cơ lý với các giá trị ghi trong bản vẽ thiết kế đều không thể giống tuyệt đối. Điều này cũng là lý do cho việc độ chính xác của chi tiết máy được gia công luôn là thách thức và trở thành chỉ tiêu gây tốn kém nhất trong quá trình xác lập ra nó cũng như trong quá trình chế tạo.

>>> Có thể bạn quan tâm: Quy trình gia công cơ khí chính xác nhất của thợ chuyên nghiệp

Các yếu tố ảnh hưởng đến độ chính xác gia công

Độ chính xác của máy gia công

Độ chính xác của máy gia công trong trạng thái không tải được gọi là độ chính xác hình học. Độ chính xác của máy CNC được chia thành 4 loại như sau:

➤ Máy có độ chính xác bình thường.

➤ Máy có độ chính xác tương đối cao.

➤ Máy có độ chính xác cao.

➤ Máy có độ chính xác rất cao.

Độ chính xác của hệ thống điều khiển

Các máy CNC cũ thường có giá trị xung ∇ = 0.1 mm, nên ảnh hưởng rất nhiều đến sai số gia công. Những máy gia công CNC thế hệ mới có giá trị ∇ nhỏ hơn rất nhiều, trong khoảng 0.001 ÷ 0.002 mm, nên ảnh hưởng không đáng kể đến sai số gia công, tuy nhiên nó lại ảnh hưởng đến độ nhám bề mặt.

➤ Sai số của phương pháp xấp xỉ

Khi ứng dụng nội suy đường thẳng để gia công chi tiết theo coutour thì phải dùng phương pháp xấp xỉ để xác định tọa độ các điểm và như vậy sẽ gây ra sai số gia công. Để giảm sai số gia công phải giảm bước xấp xỉ.

➤ Sai số gá đặt phôi

Quá trình gá đặt phôi cũng ảnh hưởng đến độ chính xác gia công, càng gá đặt phôi nhiều lần, càng dễ xảy ra sai số. Ngoài ra, các biến dạng vì nhiệt, độ mòn của đồ gá cũng ảnh hưởng đến sai số gia công.

Những máy gia công nhiều trục sẽ hạn chế được sai số này do có thể đạt được độ chính xác cao hơn bởi trong một lần có thể gia công được nhiều mặt, hạn chế tối đa số lần gá đặt phôi.

➤ Sai số điều chỉnh dao

Sai số khi điều chỉnh dao sinh ra bởi các sai số dụng cụ đo và các sai số kẹp chặt dao trên máy khi điều chỉnh để đạt kích thước.

➤ Sai số điều chỉnh máy

Sai số điều chỉnh máy được xác định tổng hợp khi điều chỉnh dao. Điều chỉnh các cơ cấu của máy và của đồ gá có tính đến các yếu tố xuất hiện trong quá trình gia công để đạt kích thước với dung sai yêu cầu. 

➤ Sai số chế tạo của dụng cụ cắt

Những sai số trong quá trình chế tạo các dụng cụ cắt gọt cũng ảnh hưởng đến sai số của chi tiết gia công.

➤ Độ mòn dụng cụ cắt

Độ mòn dao cắt có ảnh hưởng rất lớn đến sai số gia công, đặc biệt là khi gia công các chi tiết từ vật liệu chịu lửa và vật liệu có độ bền cao.

➤ Độ cứng vững của máy CNC

Khi gia công, độ rung động của máy sẽ ảnh hưởng đến độ chính xác của chi tiết gia công, máy CNC có độ cứng vững càng cao thì gia công càng chính xác.

>>> Bài viết liên quan: Thế mạnh của gia công chi tiết cơ khí chính xác

Ảnh hưởng bởi phôi gia công

➤ Độ biến dạng của chi tiết gia công

Những biến dạng của phôi hay chi tiết gia công có thể ảnh hưởng ít nhiều đến độ chính xác gia công.

➤ Độ cứng không đồng nhất của vật liệu phôi

Một số loại phôi có độ cứng không đồng nhất dễ gây ra sai số khi gia công.

Bảng tra cấp chính xác và độ nhám

Cấp chính xác là gì?

Cấp chính xác được qui định theo trị số từ nhỏ đến lớn theo mức độ chính xác kích thước. Tiêu chuẩn TCVN (tiêu chuẩn Việt Nam) và ISO (tiêu chuẩn hoá quốc tế) chia ra 20 cấp chính xác khác nhau, chúng được đánh số theo thứ tự độ chính xác giảm dần là 01, 0, 1, 2, …15, 16, 17, 18. Trong đó:

➤ Cấp 01 ÷ cấp 1 là các cấp siêu chính xác.

➤ Cấp 1 ÷ cấp 5 là các cấp chính xác cao. Các cấp này áp dụng cho các chi tiết chính xác, dụng cụ đo.

➤ Cấp 6 ÷ cấp 11 là các cấp chính xác thường. Các cấp này áp dụng cho các mối lắp ghép.

➤ Cấp 12 ÷ cấp 18 là các cấp chính xác thấp. Các cấp này dùng cho các kích thước tự do (không lắp ghép).

Bạn có thể tham khảo thông tin chi tiết về cấp chính xác và cấp độ bóng bề mặt đạt được bằng các phương pháp gia công trong bảng dưới đây:

Dung sai gia công cơ khí là gì?

Dung sai được hiểu là đặc trưng cho độ chính xác yêu cầu của kích thước hay còn gọi là độ chính xác thiết kế và được ghi kèm với kích thước danh nghĩa trên bản vẽ kỹ thuật.

Trong ngành cơ khí, để độ chính xác gia công cơ khí đạt đến 1 giá trị tốt nhất thì các loại máy móc thiết bị cần phải có khả năng chịu được trọng tải lớn, chịu được áp lực cao và tốc độ xử lý lớn….Trên đây là các thông tin về độ chính xác gia công cơ khí, mong rằng các bạn đọc được nội dung bài viết sẽ có thêm nhiều thông tin hữu ích, sử dụng và áp dụng thực tiễn cho công việc cũng như nghiên cứu của mình!

>>> Bộ sưu tập dụng cụ cắt gọt mới nhất năm 2022